SARI KANTARON YAĞI

26 Aralık 2022

SARI KANTORON

‘Doğadan gelen Prozac’ ‘Tabiatın sunduğu antidepresan’ Sarı kantoron etkileri 2000 yıldır bilinen en önemli tıbbi bitkilerden biridir. Almanya’da hafif ve orta düzey depresyonda reçete edilir.

Hypericum kelimesine ilk kez MÖ 2. yüzyılda rastlanmıştır. Antik Yunanlılar tarafından kötü ruhları uzaklaştırmak için duvarlara asılan, kutsal kabul edilen önemli bir bitkiydi. O dönemde psikiyatrik bozukluğu olan hastaların kötü güçler tarafından ele geçirildiğine inanılması ve sarı kantaron verildiğinde iyileşmesi üzerine bitkiye böyle kutsal bir anlam yüklenmiştir. Sarı kantaronun zeytinyağı içinde bekletilmesi ile parlak bir kırmızı renge dönüştürmesi de mucizevi görülüyordu. Orta çağda birçok dini ritüelin ve geleneğin parçasıydı.

İsviçreli hekim ve kimyager Paracelsus (1493-1541), sarı kantaronun kaynatılarak psikiyatrik rahatsızlıklarda kullanılabileceğini kayıt altına alan ilk kişidir. Öfke ve anksiyete problemi olan kişilere tavsiye etmiştir. Sarı kantaronun antidepresan etkisi, birbirinden farklı ve karmaşık pek çok mekanizma ile oluşmakta ve hala tam olarak çözülememiştir. Çalışmalarda bitkideki hiperforinin depresyona karşı etkinlik üzernde en büyük rolü oynayan molekül olduğu belirlenmiştir. Bitkinin flavonoidlerinin de tek başına değl; rutin ve izoramnetin bileşiklerinin hiperforin ile birlikte antidepresan etkiye katkıda bulunduğu kanıtlanmıştır. Sarı kantaron ekstreleri 1984 yılında Almanya Sağlık Bakanlığı tarafından psiko-vejetatif bozukluklarda, depresif bozukluklarda, anksiyete ve/veya ajitasyon durumlarında, bazı somatoform bozukluklarda, nöroastenide ve uyum bozukluklarında kullanımı belirtilmiştir. SSRI’lara karşı sarı kantaronun ekstrelerinin etkinliği incelenmiş ve ekstrenin plaseboya göre etkili, sentetik antidepresanların birçoğuyla da aynı etkiye ve daha az yan etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

Özellikle Almanya’da hafif ve orta şiddetteki depresyon tedavisinde sıklıkla reçete edilen sarı kantaron ekstreleri yan etki açısından da güvenli bir bitkidir. Nadiren rapor edilmiş bazı yan etkiler bulantı, kızarıklık, huzursuzluk ve yorgunluk hissi.

Bu yan etkiler genellikle tavsiye edilenden yüksek dozda alımına bağlı olarak meydana gelmektedir. İlaç etkileşimlerine dikkat edilmelidir. Özellikle CYP-450 enzimleri üzerindeki etkilerden dolayı bu enzim tarafından metabolize edilen bazı ilaçlarla birlikte kullanılması risklidir ve dikkat edilmelidir. Sarı kantarondan fayda görebilmemiz için doğru ürünün doğru koşullarda üretilmesi, doğru dozda uygulanması ve muhakkak hekim ve eczacı gözetiminde kullanılması gerekmektedir.